Op de jongenskostschool - de gezaghebbers

Op het matje moeten komen bij de rector of de directeur was ook geen genoegen.

Al naar gelang de aard van het beestje maakte je kans op een donderpreek of werd er op je gevoel gewerkt: 'Je ouders moeten veel voor je studie betalen, en wat doe jij?'

Natuurlijk werd er ook geslagen. "Broeder Isodorus zette je met zijn tweeën naast elkaar en gaf je dan zo'n mep dat je met de koppen tegen elkaar sloeg."

Mepte deze broeder met de blote hand, er waren er ook die hun koord gebruikten om mee te slaan. Sommigen wisten in hun drift niet meer wat ze deden en waar ze iemand raakten. Jongens vinden het op een bepaalde leeftijd wel eens spannend om een volwassene zo ver te drijven. De pater of broeder die het betrof was achteraf misschien meer van de kaart dan zijn slachtoffer. Maar het was zeker niet altijd drift die tot dit soort afstraffingen leidde. Sommige opvoeders schenen er genoegen in te vinden. Echte lijfstraffen, toegediend met een rietje, de handveger of een liniaal, kwamen hier en daar voor maar waren zeker geen regel.

Op de kostscholen gold lang de regel dat opvoeden oorlog was, en een oorlog won je niet met slappe generaals. Bepaalde rectoren, leraren en toezichthouders bleken harde, ongenaakbare en autoritaire typen die meer angst dan gezag afdwongen.

Oud-leerlingen die herinneringen ophalen aan het regime van dergelijke heren gebruiken al snel woorden als SS-er, schrikbewind en sadist. Een oud-leerling over zijn prefect in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw: "Op zondagmorgen hield hij inspectie.We moesten dan met de hele klas aantreden en in rijen van vier ons voor hem opstellen. Keurig recht, stropdas model gestrikt, speld met het schoolwapen op de revers van onze jasjes, schoenen gepoetst, armen gestrekt langs je lijf. De Groot-Inquisiteur was niet mals….. werd je uit het gelid geplukt, omdat je tenue geen genade kon vinden in zijn ogen, dan moest je later op de dagje straf komen halen op zijn kamer. Dikwijls was dat "tien met de dikke of twintig met het riet", met onmiddellijke uitvoering van het vonnis, voorovergebogen, de handen steunend op de knieën."

Zo'n man aan de top drukte vaak jarenlang zijn stempel op het leven op school. Van zo iemand zijn regeerstijl hing het grotendeels af of de school een soort politiestaat was of een plaats waar mildheid en gevoel voor maat het leven draaglijk maakten.