Literatuur

Zowel in het Nederlands als Engels taalgebied blijken school, strenge meesters en aardige en krengerige juffen, uitstekende inspiratiebronnen voor schrijvers. Zouden ze het zelf zo zwaar op school gehad hebben? Hier lees je er meer over.

In een boekje uit 1852, getiteld De Brave Hendrik van N.Anslijn staat dit fragment
Van den braven Hendrik naar de wereld van straffen is maar een kleine stap. Over straffen op school zijn veel fragmenten te vinden zowel in de volwassenliteratuur als in de jeugdliteratuur. Een greep uit de vele literaire fragmenten vind je op deze pagina's. Natuurlijk is dit maar een greep uit de vele fragmenten die over dit onderwerp te vinden zijn.

In de diverse fragmenten komen we verschillende soorten straffen tegen.

Lijfstraffen vinden we vooral in de boeken die gaan over de onderwijzers en de leraren van vroeger. Ze waren toen nog heel gewoon. Denk aan Charles Dickens David Copperfield (fragment)

In De Witte (1920) van Ernest Claes (1885-1968) gaat het er ook niet zachtzinnig aan toe; bekijk dit fragment maar eens.

Maar ook later in in de twintigste eeuw zijn ze nog niet geheel verdwenen, die lijfstraffen.

Peter Weiss (schrijver, cineast, schilder en graficus, was de zoon van een welvarende joodse textielfabrikant. In de jaren zestig zijn het vooral zijn toneelstukken Marat/sade en Die Ermittlung die een grote internationale weerklank vinden en hem tot één der meest besproken Duitse schrijvers van de 20ste eeuw maken) vertelt in Afscheid van mijn ouders hoe hij op school leerde de hand onder de rotting van de onderwijzer te houden.

Bea Vianen (Zij debuteerde in 1969 met het verrassende boek Sarnami, Hai dat sindsdien een vaste plaats heeft op de literatuurlijst van Surinaamse scholen. Ook haar tweede roman Strafhok werd alom geprezen,: recent verscheen een nieuwe uitgave hiervan in een reeks "Surinaamse klas") vertelt in haar kostschoolverhaal het volgende: Over nonnen en straffen (Avenue, juli 1969).

Roald Dahl (1916-1990) beschrijft in Boy (1984) zijn kostschoolervaringen. Ook hij kreeg te maken met lijfstraffen: Ik voelde een verschrikkelijke striemende, folterende, brandende pijn in mijn billen ...

Dezelfde Roald Dahl die in Boy zijn eigen schoolervaringen opschrijft laat zijn fantasie gaan in zijn jeugdroman Mathilda. (Fragment)

Guus Kuyer beschrijft in Hoe Mieke Mom haar maffe moeder vindt (Querido, 1978) Miekes eerste schooldag in het fragment.

Naast de lijfstraffen zijn er de straffen die de leerling tot in het diepst van zijn wezen raken. Het zijn de straffen die de leerling in zijn natuurlijke bereidheid tot leren raken en daardoor elke bereidheid om iets te leren bij zo'n leerling doodt.

Boudewijn Buch laat Laroux Brockhaus in het boek "De Hel" (1990) het volgende tegen zijn broer zeggen, als hij voor het eerst naar de middelbare school gaat: "Je gaat naar de hel." En de werkelijkheid blijkt niet mee te vallen. (fragment)

In Madame Bovary van Flaubert wordt de nieuweling in de klas zo aangepakt dat zijn bereidheid om te leren als sneeuw voor de zon verdwijnt.

Charles Hannam (1925) schreef in zijn jeugdroman Karl, joodse jongen in nazi-tijd (Amsterdam 1979) over Karl die door zijn Joodse afkomst en zijn dik-zijn makkelijk het leven zuur gemaakt kan worden.

In sommige klassen is het uitdelen van straf de enige mogelijkheid om les te kunnen geven.

In Bordewijks Bint (1934) noemt De Bree klas 4D 'de hel'. Hij verklaart de oorlog tussen hem en de klas en past zijn straffen daarop aan (fragment).

Straffen als overschrijven en schorsen komen we ook tegen in de literatuur, zoals in Het boek Alfa van Ivo Michiels.

In Het rookoffer, een verrassend opgebouwde novelle die oorspronkelijk in 1987 als Boekenweekgeschenk verscheen, wordt de tragische liefde beschreven van een middelbare scholier en een lerares die ongeveer tweemaal zo oud is als hij. Het is de vrouw die tenslotte het onderspit delft. Ze wordt bespot, verraden en in de steek gelaten - haar gedrag vindt geen genade. Dit fragment beschrijft de beslissing om tot schorsing over te gaan Van Guido Maenhout.

In haar jeugdroman Harry Potter & de Geheime Kamer verzint J.K. Rowling voor haar hoofdpersoon Harry en zijn vriend Ron deze straf.

Mocht je leuke fragmenten kennen, zet ze in onze database, zodat we ze toe kunnen voegen op deze pagina's